Κριτήριο της χρήσης των αισθήσεων είναι η πίστη(Κυριακή Ζ’ Ματθαίου)
«τότε ἥψατο τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν λέγων» (Ματθ. 9, 29)
«Τότε ἄγγιξε τα μάτια τους καί εἶπε»
Κατακόμβες-Ο Χριστός θεραπεύει με την επίθεση των χεριών Του
Μία από τις πολλές αφορμές για κριτική που δέχεται η χριστιανική πίστη έχει να κάνει με την στάση της έναντι των ανθρώπινων αισθήσεων, ιδίως του σώματος. Η σεξουαλική απελευθέρωση στα τέλη της δεκαετίας του ’60 με τους Beatles, τον Μάη του ’68, τους χίπις, την μουσική ροκ, τον θρίαμβο της φροϋδικής ψυχολογίας, απενεχοποίησε για τον δυτικό πολιτισμό την λογική της χρήσης του σώματος ως αντικειμένου προς ηδονήν, και κατέστησε την διδασκαλία της χριστιανικής παράδοσης περιφρονητέα.
Τι μας λέει όμως το Ευαγγέλιο για τον τρόπο με τον οποίο ο Χριστός έβλεπε τις αισθήσεις;
Είναι χαρακτηριστικό ένα παράδειγμα δύο θαυμάτων που γίνονται και συνεχόμενα. Ο Χριστός δίνει το φως σε δύο τυφλούς αγγίζοντάς τους και θεραπεύει έναν δαιμονισμένο, που ο διάβολος του είχε στερήσει την ακοή. Δεν βλέπουμε τον Χριστό να αδιαφορεί για το έλλειμμα στην λειτουργία των αισθήσεων στους ανθρώπους. Αντίθετα, δίνει το φως και την ακοή σ’ αυτούς που έχουν ανάγκη χρησιμοποιώντας την αίσθηση της αφής, χωρίς να συζητά για το πώς θα χρησιμοποιήσουν τις δωρεές αυτές οι θεραπευθέντες. Δεν ζητά αντάλλαγμα. Δεν ζητά να Τον ακολουθήσουν, ούτε καν να Του πούνε «ευχαριστώ». Μάλιστα από τους πρώην τυφλούς ζητά να μην μάθει κανείς για την θεραπεία τους, αν και εκείνοι διαφημίζουν το όνομά Του σε όλη την περιοχή.
Ο Χριστός θέλει τους ανθρώπους ακέραιους. Η ακεραιότητα δεν περιλαμβάνει μόνο την ίαση της ψυχής, αλλά συμπεριλαμβάνει και το σώμα. Για τον Χριστό οι αισθήσεις είναι δωρεά του Θεού στον άνθρωπο, προκειμένου να αντιλαμβάνεται τον κόσμο και την ίδια στιγμή να σχετίζεται με τους συνανθρώπους του. Όταν ο άνθρωπος δεν βλέπει, όταν δεν ακούει δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος, ακόμη κι αν αποδέχεται την κατάστασή του. Δεν πλαστήκαμε για να παραμείνουμε στην ατέλεια του ελλείμματος. Πλαστήκαμε για να πορευτούμε στην ομοίωση του Θεού. Και η ομοίωση δεν είναι μόνο στο μέρος της ψυχής, αλλά περιλαμβάνει και το σώμα. Γι’ αυτό και ο Χριστός προσέλαβε το σώμα και την ψυχή μας, δηλαδή την φύση μας, για να μας δείξει ότι σ΄ Αυτόν όλα είναι ευλογημένα, όλα αγιάζονται, όλα αναζητούν και βρίσκουν την ακεραιότητά τους.
Το ερώτημα που θέτει ο Χριστός στους τυφλούς είναι κατά πόσον πιστεύουν. Κριτήριο της χρήσης των αισθήσεων είναι η πίστη. Πίστη σημαίνει εμπιστοσύνη στο θέλημα του Θεού, στην αγάπη Του, στο Ευαγγέλιό του, στην κοινωνία με το πρόσωπο του Χριστού. Αν πιστεύουμε, οι αισθήσεις μας λειτουργούν δοξολογικά και ευχαριστιακά. Δοξάζουμε τον Θεό για την αγάπη Του. Τον ευχαριστούμε γιατί μας δίνει τη ευκαιρία μέσα από την όραση, την ακοή, την αφή, την γεύση, την όσφρηση, τον λόγο και την σιωπή να μπορούμε να συναντήσουμε και Εκείνον και τον πλησίον μας. Καλούμαστε δηλαδή να υπερβούμε την λογική της χρήσης και να περάσουμε στην δυναμική της αγάπης. Όποιος μένει στο να χρησιμοποιεί τις αισθήσεις του, δηλαδή το σώμα του, το σώμα των άλλων, τις αισθήσεις των άλλων χωρίς αγάπη, χωρίς ευθύνη, χωρίς έγνοια, δεν πιστεύει στην πραγματικότητα ή η πίστη του είναι ελλιπής.
Όπως ο Χριστός ζητά ακέραιους ανθρώπους, ζητά και ακέραιη πίστη.Η ενοχοποίηση του σώματος, ο φόβος έναντί του, η η περιφρόνησή του από τα ανατολικά θρησκεύματα και η θεώρησή του ως φυλακής της ψυχής, η οποία έχει προτεραιότητα και επομένως σε όποια ηδονή κι αν παραδοθεί το σώμα δεν πειράζει, αφού η ύπαρξή του είναι προσωρινή, δεν έχουν να κάνουν με την αυθεντική χριστιανική πίστη. Η ίαση των αισθήσεων από τον Χριστό είναι σημείο αγάπης. Μόνοι μας αναλαμβάνουμε την ευθύνη την αγάπη να την μοιραζόμαστε διά των αισθήσεών μας με τους άλλους. Τα μάτια μας να μην λειτουργούν με πονηριά. Τα αυτιά μας να μην ευχαριστιούνται με τον κακό λόγο. Η αφή μας να μην χτυπά, να μην εκμεταλλεύεται, να μην υποτάσσει. Η όσφρησή μας και η γεύση μας να μην οδηγούν στην αυτάρκεια που εγκλωβίζει στο εγώ, αλλά στο μέτρο που μας κάνει πέρα από την επιβίωση να βλέπουμε τον σκοπό της ζωής, δηλαδή την αγάπη. Ο λόγος μας να σώζει, να ομορφαίνει την ζωή του άλλου, να αποκαλύπτει την αλήθεια, να γίνεται δημιουργικότητα. Και την ίδια στιγμή όλες οι αισθήσεις να οδηγούν στον Χριστό!
Η χριστιανική πίστη δεν φυλακίζει τις αισθήσεις με την έννοια της σκλαβιάς. Τις περιφρουρεί, ώστε να μπορούμε να εργαστούμε στην προοπτική της αγάπης. Η πίστη είναι το κλειδί. Η όποια επανάσταση του δυτικού ανθρώπου επέτεινε τα αδιέξοδα. Άφησε στην άκρη την αγάπη και στην θέση της έβαλε την ηδονή. Άφησε στην άκρη την σχέση με τον Θεό και την Εκκλησία ως σχέση εμπιστοσύνης και υιοθέτησε την αντίληψη ότι η θρησκεία είναι καταπίεση και μόνο ηθική. Μηδένισε την αιωνιότητα και υιοθέτησε το δόγμα του «εδώ και τώρα». Έτσι ηικανοποίηση των αισθήσεων έγινε το δόγμα του πολιτισμού μας. Όμως χωρίς την αγάπη, την ευθύνη, το μοίρασμα, την ελευθερία από τα πάθη, την θυσία, καμία ευχαρίστηση δεν θα κρατήσει, δεν θα γίνει χαρά.
Ας ξαναβρούμε το νόημα της λειτουργίας των αισθήσεων στα πλαίσια της αυθεντικής χριστιανικής παράδοσης, ώστε και εμείς να απελευθερωθούμε από την φοβία ενός Θεού που δεν μας αφήνει να χαρούμε και την ίδια στιγμή να κρατήσουμε το μέτρο της αγάπης που κάνει τις αισθήσεις πηγή χαράς και κοινωνίας!
Ο δυτικός άνθρωπος γιόρτασε και εξακολουθεί να γιορτάζει στην τέχνη, στην καθημερινότητα, στις διαπροσωπικές σχέσεις το σώμα ως δικαίωμα και όχι ως μοίρασμα. Το αποπροσωποίησε, ως αντίδραση για μία μεγάλη περίοδο φόβου, στην οποία η χρήση του σώματος γινόταν με μέτρο και στα πλαίσια του γάμου, ενώ τό σώμα καθαυτό ήταν η αιτία για την μεταφυσική ανησυχία, ότι δηλαδή όποιος παραδινόταν στις ηδονές των αισθήσεων, ήταν δεδομένο ότι θα μεταβεί στην κόλαση, μετά το τέλος της παρούσας ζωής. Διαμορφώνοντας διδασκαλίες στηριγμένες στην αποθέωση της ασκητικότητας ως εγκράτειας και ως τρόπου ζωής όλων των ανθρώπων και όχι μόνο των μοναχών, που έχουν την ιδιαίτερη κλίση και κλήση, η θεσμική Εκκλησία έδωσε την αφορμή στην κοινωνία να αποτινάξει τον ζυγό της ενοχής για τις αισθήσεις και σήμερα να θριαμβεύει η ενασχόληση του ανθρώπου με το σώμα, με την τροφή, με την σαρκική σχέση, με τις απολαύσεις εν γένει ως στάση ζωής.
Τι μας λέει όμως το Ευαγγέλιο για τον τρόπο με τον οποίο ο Χριστός έβλεπε τις αισθήσεις;
Είναι χαρακτηριστικό ένα παράδειγμα δύο θαυμάτων που γίνονται και συνεχόμενα. Ο Χριστός δίνει το φως σε δύο τυφλούς αγγίζοντάς τους και θεραπεύει έναν δαιμονισμένο, που ο διάβολος του είχε στερήσει την ακοή. Δεν βλέπουμε τον Χριστό να αδιαφορεί για το έλλειμμα στην λειτουργία των αισθήσεων στους ανθρώπους. Αντίθετα, δίνει το φως και την ακοή σ’ αυτούς που έχουν ανάγκη χρησιμοποιώντας την αίσθηση της αφής, χωρίς να συζητά για το πώς θα χρησιμοποιήσουν τις δωρεές αυτές οι θεραπευθέντες. Δεν ζητά αντάλλαγμα. Δεν ζητά να Τον ακολουθήσουν, ούτε καν να Του πούνε «ευχαριστώ». Μάλιστα από τους πρώην τυφλούς ζητά να μην μάθει κανείς για την θεραπεία τους, αν και εκείνοι διαφημίζουν το όνομά Του σε όλη την περιοχή.
Ο Χριστός θέλει τους ανθρώπους ακέραιους. Η ακεραιότητα δεν περιλαμβάνει μόνο την ίαση της ψυχής, αλλά συμπεριλαμβάνει και το σώμα. Για τον Χριστό οι αισθήσεις είναι δωρεά του Θεού στον άνθρωπο, προκειμένου να αντιλαμβάνεται τον κόσμο και την ίδια στιγμή να σχετίζεται με τους συνανθρώπους του. Όταν ο άνθρωπος δεν βλέπει, όταν δεν ακούει δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος, ακόμη κι αν αποδέχεται την κατάστασή του. Δεν πλαστήκαμε για να παραμείνουμε στην ατέλεια του ελλείμματος. Πλαστήκαμε για να πορευτούμε στην ομοίωση του Θεού. Και η ομοίωση δεν είναι μόνο στο μέρος της ψυχής, αλλά περιλαμβάνει και το σώμα. Γι’ αυτό και ο Χριστός προσέλαβε το σώμα και την ψυχή μας, δηλαδή την φύση μας, για να μας δείξει ότι σ΄ Αυτόν όλα είναι ευλογημένα, όλα αγιάζονται, όλα αναζητούν και βρίσκουν την ακεραιότητά τους.
Το ερώτημα που θέτει ο Χριστός στους τυφλούς είναι κατά πόσον πιστεύουν. Κριτήριο της χρήσης των αισθήσεων είναι η πίστη. Πίστη σημαίνει εμπιστοσύνη στο θέλημα του Θεού, στην αγάπη Του, στο Ευαγγέλιό του, στην κοινωνία με το πρόσωπο του Χριστού. Αν πιστεύουμε, οι αισθήσεις μας λειτουργούν δοξολογικά και ευχαριστιακά. Δοξάζουμε τον Θεό για την αγάπη Του. Τον ευχαριστούμε γιατί μας δίνει τη ευκαιρία μέσα από την όραση, την ακοή, την αφή, την γεύση, την όσφρηση, τον λόγο και την σιωπή να μπορούμε να συναντήσουμε και Εκείνον και τον πλησίον μας. Καλούμαστε δηλαδή να υπερβούμε την λογική της χρήσης και να περάσουμε στην δυναμική της αγάπης. Όποιος μένει στο να χρησιμοποιεί τις αισθήσεις του, δηλαδή το σώμα του, το σώμα των άλλων, τις αισθήσεις των άλλων χωρίς αγάπη, χωρίς ευθύνη, χωρίς έγνοια, δεν πιστεύει στην πραγματικότητα ή η πίστη του είναι ελλιπής.
Όπως ο Χριστός ζητά ακέραιους ανθρώπους, ζητά και ακέραιη πίστη.Η ενοχοποίηση του σώματος, ο φόβος έναντί του, η η περιφρόνησή του από τα ανατολικά θρησκεύματα και η θεώρησή του ως φυλακής της ψυχής, η οποία έχει προτεραιότητα και επομένως σε όποια ηδονή κι αν παραδοθεί το σώμα δεν πειράζει, αφού η ύπαρξή του είναι προσωρινή, δεν έχουν να κάνουν με την αυθεντική χριστιανική πίστη. Η ίαση των αισθήσεων από τον Χριστό είναι σημείο αγάπης. Μόνοι μας αναλαμβάνουμε την ευθύνη την αγάπη να την μοιραζόμαστε διά των αισθήσεών μας με τους άλλους. Τα μάτια μας να μην λειτουργούν με πονηριά. Τα αυτιά μας να μην ευχαριστιούνται με τον κακό λόγο. Η αφή μας να μην χτυπά, να μην εκμεταλλεύεται, να μην υποτάσσει. Η όσφρησή μας και η γεύση μας να μην οδηγούν στην αυτάρκεια που εγκλωβίζει στο εγώ, αλλά στο μέτρο που μας κάνει πέρα από την επιβίωση να βλέπουμε τον σκοπό της ζωής, δηλαδή την αγάπη. Ο λόγος μας να σώζει, να ομορφαίνει την ζωή του άλλου, να αποκαλύπτει την αλήθεια, να γίνεται δημιουργικότητα. Και την ίδια στιγμή όλες οι αισθήσεις να οδηγούν στον Χριστό!
Η χριστιανική πίστη δεν φυλακίζει τις αισθήσεις με την έννοια της σκλαβιάς. Τις περιφρουρεί, ώστε να μπορούμε να εργαστούμε στην προοπτική της αγάπης. Η πίστη είναι το κλειδί. Η όποια επανάσταση του δυτικού ανθρώπου επέτεινε τα αδιέξοδα. Άφησε στην άκρη την αγάπη και στην θέση της έβαλε την ηδονή. Άφησε στην άκρη την σχέση με τον Θεό και την Εκκλησία ως σχέση εμπιστοσύνης και υιοθέτησε την αντίληψη ότι η θρησκεία είναι καταπίεση και μόνο ηθική. Μηδένισε την αιωνιότητα και υιοθέτησε το δόγμα του «εδώ και τώρα». Έτσι ηικανοποίηση των αισθήσεων έγινε το δόγμα του πολιτισμού μας. Όμως χωρίς την αγάπη, την ευθύνη, το μοίρασμα, την ελευθερία από τα πάθη, την θυσία, καμία ευχαρίστηση δεν θα κρατήσει, δεν θα γίνει χαρά.
Ας ξαναβρούμε το νόημα της λειτουργίας των αισθήσεων στα πλαίσια της αυθεντικής χριστιανικής παράδοσης, ώστε και εμείς να απελευθερωθούμε από την φοβία ενός Θεού που δεν μας αφήνει να χαρούμε και την ίδια στιγμή να κρατήσουμε το μέτρο της αγάπης που κάνει τις αισθήσεις πηγή χαράς και κοινωνίας!
Κέρκυρα, 4 Αυγούστου 2019
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου